مجله اینترنتی استاربینو

بیوگرافی بهرام بیضایی همراه با جزئیات و حاشیه ها و عکس ها و تصاویر اینستاگرام
بهرام بیضایی (زادهٔ ۵ دی ۱۳۱۷) فیلم‌ساز و نمایشنامه‌نویس و پژوهشگر سرشناس ایرانی است.

زندگینامه بهرام بیضایی

آغاز کار هنری
بیضایی در تهران در خانواده‌ای اهل فرهنگ و ادب و جداافتاده از عوام به دنیا آمد. پدرش شاعری آرانی بود. بهرام از مدرسه می‌گریخت و در سینه کلوب فیلم تماشا می‌کرد. همین زمان با کار و سرگذشت صادق هدایت آشنا شد، و از او تأثیر گرفت. سپس‌تر از رشته ادبی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران کناره گرفت؛ ولی حاصل پژوهش‌هایش را به صورت کتاب نمایش در ایران چاپ کرد، که یگانه منبع مهمّ تاریخ نمایش ایرانی شد. هم‌زمان به نمایشنامه‌نویسی گرایید، آن هم با بهره گرفتن از شیوه‌های تعزیه که نیاکانش در آران برپا می‌کردند.

بیشترِ نخستین نمایشنامه‌هایش – مانند پهلوان اکبر می‌میرد – با نمایش گروه هنر ملّی کامیابی یافت؛ هرچند گاه جلال آل احمد کارش را سخت نکوهید. سال ۱۳۴۴ با منیراعظم رامین‌فر ازدواج کرد. بیضایی در اوایل دهه ۱۳۴۰ عضو گروه طرفه و از هنگام تشکیل کانون نویسندگان ایران از بنیان‌گذارانش و به همین خاطر آماج بدگمانی ساواک بود. وی سال ۱۳۵۷ از کانون کناره گرفت.

دههٔ ۱۳۵۰ را به استادی در دانشگاه تهران و نیز فیلم‌سازی گذرانید.
سال ۱۳۵۸، پس از ده سالی که نمایشی اجرا نکرده بود، مرگ یزدگرد را بر صحنه برد، که در ۱۳۶۰، سال اخراج دوباره‌اش این بار از کرسی استادی دانشگاه تهران، فیلم هم شد. پس از نمایش مرگ یزدگرد تا هجده سال امکان کار تئاتری نیافت، هرچند با پیگیری فراوان توانست چند فیلم بسازد. سال ۱۳۷۱ با مژده شمسایی ازدواج کرد. از سال ۱۳۷۶ دوباره کارِ تئاتر دست داد و بیضایی به شوق نمایش از اقامت کوتاهش در استراسبورگ دست شست و تا ۱۳۸۶ به تفاریق توانست برای چند نمایش و فیلم و کتاب پروانه بگیرد، هرچند گاه نمایشی از صحنه پایین کشیده شد، فیلمی دچار سانسور شد یا کتابی در محاق توقیف ماند. سال ۱۳۸۹ به استادی بخش ایران‌شناسی دانشگاه استنفورد به آمریکا رفت. این مهاجرت بیضایی دیرانجام‌ترین اقامتش دور از ایران بوده. او در آمریکا نیز پُرکار بوده و غیر از تدریس، به نوشتن و نمایش پرداخته‌است.

حاشیه های بهرام بیضایی
از نیمهٔ سال ۱۳۸۹ بیضایی به دانشگاه استنفورد رفت و پس از نزدیکِ سی سال استادی در دانشگاه را از سر گرفت.

فعالیت‌های هنری بهرام بیضایی

فیلم‌شناسی
سال نام فیلم کارگردان تدوینگر فیلمنامه‌نویس تهیه‌کننده موسیقی مدّت توضیحات
۱۳۸۷ وقتی همه خوابیم Yes Yes Yes Yes محمدرضا درویشی برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین تدوین جشنواره فیلم فجر ۱۳۸۷
نامزد سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر ۱۳۸۷
۱۳۸۵ قالی سخنگو (فیلم کوتاه) Yes Yes Yes رضا میرکریمی محمدرضا درویشی بخش سوّمِ فیلم فرش ایرانی
۱۳۸۱ زمانه حمیدرضا صلاحمند Yes
۱۳۸۰ سگ‌کشی Yes Yes Yes Yes وارتان ساهاکیان و صبا خضوعی سرمایه‌گذار و طراح عنوان بندی
برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه جشنواره فیلم فجر ۱۳۸۰
نامزد سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر ۱۳۸۰
نامزد سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره فیلم فجر ۱۳۸۰
جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره بین‌المللی فیلم سیدنی ۲۰۰۲
نامزد تندیس زرین بهترین فیلمنامه جشن خانه سینما ۱۳۷۹
برندهٔ تندیس زرین بهترین کارگردانی جشن خانه سینما ۱۳۸۰
نامزد تندیس زرین بهترین فیلم جشن خانه سینما ۱۳۸۰
۱۳۷۷ گفتگو با باد (فیلم کوتاه) Yes Yes Yes Yes

۱۳۷۶ نقشی بر آب (فیلم کوتاه) حمیدرضا صلاحمند Yes
۱۳۷۵ فصل پنجم رفیع پیتز Yes
۱۳۷۴ بازی‌های پنهان کریم هاتفی‌نیا Yes
۱۳۷۴ برج مینو ابراهیم حاتمی‌کیا Yes
۱۳۷۳ روز واقعه شهرام اسدی Yes نامزد سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه جشنواره فیلم فجر ۱۳۷۳
۱۳۷۰ مسافران Yes Yes Yes Yes بابک بیات تهیه‌کننده
نامزد سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر ۱۳۷۰
برندهٔ سیمرغ بلورین جایزهٔ ویژهٔ هیئت داوران جشنواره فیلم فجر ۱۳۷۰
نامزد سیمرغ بلورین بهترین تدوین جشنواره فیلم فجر ۱۳۷۰
۱۳۶۶ شاید وقتی دیگر Yes Yes Yes بابک بیات سازنده آنونس
نامزد لوح زرین بهترین تدوین جشنواره فیلم فجر ۱۳۶۶
۱۳۶۴ باشو غریبه‌ی کوچک Yes Yes Yes برندهٔ جایزه اول جشنواره فیلم و هنر فرانسه ۱۹۹۱

۱۳۶۳ دونده امیر نادری Yes
۱۳۶۰ مرگ یزدگرد Yes Yes Yes Yes بابک بیات تهیه‌کننده
۱۳۶۰ خط قرمز مسعود کیمیایی Yes
۱۳۶۰ بچه‌های جنوب؛ جستجوی دو (فیلم نیمه بلند) امیر نادری Yes
۱۳۵۹ سلندر (فیلم کوتاه) واروژ کریم‌مسیحی Yes
۱۳۵۷ چریکه تارا Yes Yes Yes Yes طراح صحنه و لباس و تهیه‌کننده
برندهٔ بهترین بازیگر زن از جشنواره سن سباستین
۱۳۵۵ کلاغ Yes Yes Yes بهمن فرمان‌آرا شیدا قراچه‌داغی
۱۳۵۲ غریبه و مه Yes Yes Yes برندهٔ جایزه ویژه جشنواره بین‌المللی فیلم قاهره ۱۹۷۶
۱۳۵۱ سفر (فیلم کوتاه) Yes Yes برندهٔ جایزه بهترین فیلم کوتاه از جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو ۱۹۷۲
۱۳۵۰ رگبار Yes Yes باربد طاهری شیدا قراچه‌داغی برندهٔ مجسمهٔ سپاس بهترین فیلمنامه دورهٔ پنجم جشنوارهٔ سپاس ۱۳۵۱
برندهٔ جایزه بهترین فیلم از نخستین دوره فستیوال فیلم تهران ۱۳۵۱
۱۳۴۹ عمو سیبیلو (فیلم کوتاه) Yes گنجور Yes اسفندیار منفردزاده

فیلمنامه‌های بیضایی
نام سال نگارش سال انتشار نخستین انتشار فیلم
عیّار تنها ۱۳۴۹ ۱۳۶۰ کتاب چراغ ۲ نه
عمو سیبیلو (کوتاه) ۱۳۴۹ ۱۳۴۹ فیلم‌شدهٔ ۱۳۴۹ (انتشار به صورت فیلم) عمو سیبیلو
رگبار ۱۳۴۹ ۱۳۵۱ فیلم‌شدهٔ ۱۳۵۰ رگبار
سفر (کوتاه) ۱۳۵۱ ۱۳۵۱ فیلم‌شدهٔ ۱۳۵۱ سفر
غریبه و مه ۱۳۵۱ ۱۳۵۲ فیلم‌شدهٔ ۱۳۵۲ غریبه و مه
حقایق درباره‌ی لیلا دختر ادریس ۱۳۵۴ ۱۳۶۱ انتشارات تیراژه نه
چریکه‌ی تارا ۱۳۵۴ فیلم‌شدهٔ ۱۳۵۷ چریکه‌ی تارا
آهو، سلندر، طلحک و دیگران ۱۳۵۵ ۱۳۵۶ انتشارات نگاه سلندر و فیلم دیگری به همین نام از رفیع پیتز بر اساس یک فصلش

کلاغ ۱۳۵۵ ۱۳۵۶ فیلم‌شدهٔ ۱۳۵۵ کلاغ
چشم‌انداز ۱۳۵۳ (بازنویسی ۱۳۷۵) ۱۳۸۸ انتشارات روشنگران نه
شب سمور ۱۳۵۹ ۱۳۶۰ کتاب چراغ ۱ خط قرمز
اشغال ۱۳۵۹ ۱۳۶۱ کتاب چراغ ۳ نه
آینه‌های روبرو ۱۳۵۹ ۱۳۶۱ انتشارات دماوند فیلم-تئاتر آینه‌های روبرو
روز واقعه ۱۳۶۱ ۱۳۶۳ انتشارات ابتکار روز واقعه
پرونده‌ی قدیمی پیرآباد ۱۳۶۳ ۱۳۶۳ انتشارات ابتکار فصل پنجم
کفش‌های مبارک ۱۳۶۳ برای همگان منتشر نشده. کفش‌های میرزا نوروز اقتباسی از این فیلمنامه است.

وقت دیگر، شاید . . . ۱۳۶۳ ۱۳۶۶ فیلم‌شدهٔ ۱۳۶۶ شاید وقتی دیگر
باشو، غریبه‌ی کوچک ۱۳۶۴ ۱۳۶۹ فیلم‌شدهٔ ۱۳۶۴ باشو، غریبه‌ی کوچک
طومار شیخ شرزین ۱۳۶۵ ۱۳۶۸ انتشارات رامین نه
دیباچه‌ی نوین شاهنامه ۱۳۶۵ ۱۳۶۹ انتشارات روشنگران نه
سفر به شب ۱۳۶۸ ۱۳۹۶ انتشارات روشنگران نه
مسافران ۱۳۵۴ و ۱۳۶۸ ۱۳۷۰ فیلم‌شدهٔ ۱۳۶۹ و ۱۳۷۰ مسافران
آوازهای ننه آرسو ۱۳۷۳ ۱۳۷۴ سال ۱۳۷۴ بر اساسش فیلم ساخته‌اند. سایه به سایه
گفتگو با باد (کوتاه) ۱۳۷۷ ۱۳۷۷ فیلم‌شدهٔ ۱۳۷۷ گفتگو با باد
سگ‌کشی ۱۳۷۱ ۱۳۷۹ فیلم‌شدهٔ ۱۳۷۹ سگ‌کشی
ماهی ۱۳۸۳ برای همگان منتشر نشده. نه
وقتی همه خوابیم ۱۳۸۶ ۱۳۸۷ فیلم‌شدهٔ ۱۳۸۷ وقتی همه خوابیم
قصه‌های میر کفن‌پوش-۱۳۵۸
داستان باور نکردنی-۱۳۶۱

زمین-۱۳۶۱
عیارنامه-۱۳۶۳
تاریخ سری سلطان در آبسکون-۱۳۶۳
قلعه کولاک -۱۳۶۴
گیل‌گمش -۱۳۶۵
پرده نئی-۱۳۶۵
آقای لیر-۱۳۶۷
برگی گمشده از اوراق هویت یک هموطن آینده-۱۳۶۷
فیلم در فیلم-۱۳۶۹
چه کسی رئیس را کشت؟-۱۳۷۱
یوانا یا نامه‌ای به هیچ‌کس -۱۳۷۱
گبر گور یا گفتگو با خاک (کوتاه)-۱۳۷۲
سیاوش‌خوانی (فیلمنامه/نمایشنامه)-۱۳۷۲

حورا در آینه-۱۳۷۴
مقصد-۱۳۷۵
اعتراض-۱۳۷۵
گفتگو با آب (کوتاه)-۱۳۷۸
گفتگو با آتش (کوتاه)-۱۳۷۸
گفتگو با خاک (کوتاه) ـ۱۳۷۸
ایستگاه سلجوق-۱۳۷۹
اتفاق خودش نمی‌افتد-۱۳۸۱
سند-۱۳۸۳
لبه‌ی پرتگاه-۱۳۸۵

نمایش‌ها
از بیشتر نمایش‌هایی که بیضایی بر صحنه نمایش داده فیلمبرداری شده است. این فیلم‌ها هنوز منتشر نشده.

مستند
فیلم‌های مستندی از پشت صحنه و در گفتگو با عوامل کارهای نمایشی بیضایی با کمک خودش ساخته شده است؛ و از این میان تنها مسافران در راه و پروندهٔ کوتاهِ سگ‌کشی منتشر شده است.

عکس ها و تصاویر اینستاگرامی بیوگرافی بهرام بیضایی