مجله اینترنتی استاربینو

بیوگرافی علی شیرازی همراه با جزئیات و حاشیه ها و عکس ها و تصاویر اینستاگرام

علی شیرازی (زاده ششم فروردین ۱۳۵۰، ری)، خواننده، مدرس آواز و پژوهشگر موسیقی ملی (آوازپژوه)، نویسنده، روزنامه‌نگار، منتقد سینما و منتقد موسیقی فیلم است.

زندگینامه علی شیرازی

علی شیرازی ششم فروردین ۱۳۵۰ خورشیدی در ری به دنیا آمد.

آغاز کار هنری

از آغاز نوجوانی و هم‌زمان با تحصیل در مدرسه به فراگیری مبانی سینما در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان زیر نظر خسرو معصومی پرداخت. از ابتدای دهه هفتاد خورشیدی نیز به آموختن ردیف آوازی ایران به‌ترتیب نزد شاپور رحیمی، رضا رضایی پایور و محسن کرامتی مشغول شد. هر چند که با وجود داشتن چنین استادانی، در خوانندگی از ایرج خواجه امیری تأثیر فراوانی پذیرفته و به صورت غیرمستقیم، این هنر را از او نیز آموخته‌است. او همچنین حضورهایی گاه و بیگاه برای تکمیل معلومات هنری‌اش نزد موسیقی‌دانانی چون حمید پناهی، هنگامه اخوان، کریم صالح عظیمی، رامبد صدیف، نیکزاد زرگانی، شهرام اعتمادی، محمد افتخاری‌فرد و کمال‌الدین عباسی داشته‌است.

حاشیه ها

روزنامه‌نگاری علی شیرازی
شیرازی از دهه ۱۳۷۰ به پیشه روزنامه‌نگاری روی آورده و در زمانی حدود دو دهه، نقدها و مصاحبه‌هایی بر فیلم‌ها و آلبوم‌های موسیقی از او منتشر شده‌است.

شب آواز ایرانی علی شیرازی
او بنیانگذار، مبدع و طراح اولیه برنامه شب آواز ایرانی است. برنامه‌ای که با هدف میدان دادن به چهره‌های ناشناخته و کمتر شناخته شده در هنر آواز پایه‌گذاری شد. خودش درباره چگونگی شکل‌گیری شب آواز ایرانی گفته است: «در دهه ۸۰ متوجه غیبت آواز از عرصه هنر موسیقی شدم و فکرهایی برای بهبود شرایط به ذهنم رسید. گهگاهی نیز برای دل خودم شعر می‌گفتم و مشغول حرفه روزنامه‌نگاری و ویراستاری بودم. در دفتر روزنامه‌ای می‌نشستم کارت می‌زدم، حقوق می‌گرفتم، بیمه بودم. در آن زمان موسیقی ملی در حال کم‌رنگ شدن و محو تدریجی بود و حتی خود اهالی موسیقی نیز به آواز، جفا و در حقش کوتاهی می‌کردند. بعد سوءتفاهم‌هایی در خصوص آواز رایج ‌شد که اوج این نابسامانی را امروز هم می‌بینیم.

اوج نبودن موسیقی از نظر علی شیرازی
البته از نظر من حضیض است، اوج نیست؛ حضیضی برآمده از یک نگاه ناقص، کژتابانه و نابسنده. نگاهی مد روز، به هنری اصیل و قدمت‌دار که زیر خروارها خاک مدفون شده و پنهان است. نگاهی که سال‌هاست با بی‌انصافی جار می‌زند: پهلوان زنده را عشق است. از همه بدتر اینکه چنین فرهنگی ‌جا افتاده و در رواج خودش بین اهل موسیقی نیز تا حدی موفق عمل کرده‌است، چنانکه امروز حتی برخی اهالی حرفه‌ای موسیقی و آهنگسازان مطرح نیز دید درستی به این هنر ندارند، مدام این نگاه نادرست و غلط را تکرار می‌کنند. من تصمیم گرفتم در حد بضاعت و توان اندک خودم اقدامی برای اصلاح امور بکنم، به‌ویژه که به دلیل حرفه روزنامه‌نگاری، حرفم تا حدی دررو داشت و همیشه این حرف‌ها و مشکلات را طرح می‌کردم.

ارائه طرح های جدید علی شیرازی
در همین بستر، طرح‌های جدیدی را در زمینه آواز برای اجرا نوشتم. از طرفی سال‌هاست شعر می‌گویم و به برخی شب شعرها می‌روم و سیاه مشق‌هایم را می‌خوانم. در همین جلسات شب شعر بود که با خودم گفتم وقتی شب شعر داریم، چرا شب آواز نداشته باشیم؟ خلاصه، آن طرح را وقتی حدود ۱۰ سال قبل نزد رضا مهدوی که سال‌های بسیاری را عهده‌دار مرکز موسیقی حوزه هنری بود، بردم آب پاکی را ریخت روی دستم و دیدم که وی دغدغه‌های دیگری دارد.

تصویب طرح علی شیرازی
بعد آقای پیروز ارجمند آمد و یکی از طرح‌ها را ارائه کردم که سریع تصویب شد و مشغول ضبط شدیم و خواستم طرح «شب آواز ایرانی» را با ایشان مطرح کنم که ترفیع گرفت و به دفتر موسیقی وزارت ارشاد رفت و آنجا نیز خدماتی را ارائه داد اما ماندگار نشد. من این طرح را به فرد دیگری که در حوزه هنری جایگزین ارجمند شده بود، ارائه کردم که با ذوق‌زدگی در دو سه دقیقه آن را امضا کرد و از فروردین و اردیبهشت تدارک دیدیم و نخستین شب آواز ایرانی خرداد ۱۳۹۴ در حوزه هنری برگزار شد.»

استعفای علی شیرازی
شیرازی در ادامه و پس از برگزاری پنج جلسه از این سلسله برنامه کناره گرفت و ضمن پرهیز از رسانه‌ای کردن علل استعفایش فقط به انتشار یک نامه خداحافظی بسنده کرد.

آیین آواز علی شیرازی
پس از جدایی ناگزیر از شب آواز ایرانی نشست ماهانه دیگری را در همراهی با «کانون موسیقی ارسباران» این بار در فرهنگسرای ارسباران به راه انداخت. فکر اولیه این برنامه را حسام‌الدین سراج با او در میان گذاشته بود که برنامه در نهایت با افزودن ایده‌های خود شیرازی به شکل فعلی درآمد. شیرازی در این باره می‌گوید: «چند طرح را با شهرام صارمی بررسی کردیم و وی زحمت پیگیری این طرح‌ها را در سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران کشید و پس از چندین ماه رفت‌وآمد به اجرای این برنامه رسیدیم.

نامگذاری برنامه علی شیرازی
برای نام‌گذاری برنامه، چند اسم من پیشنهاد کردم و چند تا هم شهرام صارمی که در نهایت به همین «آیین آواز» رسیدیم؛ زیرا آواز از گذشته‌های دور یک آیین، سنت و روش بوده علاوه بر این عنوان آیین آواز، ایهام هم دارد. در واقع در برنامه‌مان به «آیینِ» آواز می‌پردازیم و اینکه آوازخواندن به چه شکلی است. خب، آواز جزوی از زندگی مردم بوده ولی نگرش‌های غلط و ندانم‌کاری‌ها باعث شده همین آواز که بخشی از زندگی مردم بود از آن‌ها گرفته شود؛ البته آموزش اشتباه نیز در این خصوص اثرگذار بودهاست».

کارشناس مجری بودن علی شیرازی
شیرازی در این برنامه عنوان کارشناس مجری را هم دارد و از طریق پرسش‌هایی که در بخش مباحث فنی و تئوریک آوازی با استادان این هنر در میان می‌گذارد در بحث‌ها مشارکت می‌کند.

افراد شرکت کننده در آیین آواز علی شیرازی
علی رستمیان، امیر مداح، هوشنگ فراهانی، رضا رضایی پایور، محسن کرامتی، حمیدرضا نوربخش، محمود مخدوم، تورج زاهدی، محمد منتشری، علیرضا فریدون‌پور، علیرضا پورامید، هادی منتظری، هوشنگ جاوید، میلاد کیایی، جمال‌الدین منبری، علی جهاندار، فاضل جمشیدی، حسین پرنیا، داود فیاضی، حسن ناهید، مهدی آذرسینا، مرتضی غزنوی، مسعود جاهد، شهرام میرجلالی، حسام‌الدین سراج، قاسم رفعتی، پیروز ارجمند، امیر انجیری، جاوید عباسی فلاح، محمد ملاآقایی روزبهانی، متین رضوانی‌پور، جواد جواهری، محمدتقی سعیدی، محمدهاشم احمدوند، معصومه مهرعلی، بهرام باجلان، محمدعلی کیانی‌نژاد، غلامرضا رضایی، فریبا یاوری، سعید مجیدی، علی عظیمی‌نژادان، سیدرضا طباطبایی، شفیع شجاعی ادیب، بامداد فلاحتی، داود آزاد، بهروز مبصری و مهدی امامی از هنرمندانی هستند که در آیین آواز حضور یافتند.

آیین آواز شهرستان‌های علی شیرازی
«دریافت من از شرایط، مرا به سمتی برد که متوجه این مطلب شدم که بخش مهم آواز ما مدفون شده و آدم‌های جدی و تأثیرگذار این عرصه نیز نادیده گرفته‌ شده‌اند و به‌شدت هم آسیب‌پذیر هستند». با این دیدگاه، شیرازی همچنان که در اولین نشست آیین آواز در ارسباران (و حتی پیشتر در نخستین نشست شب آواز ایرانی) اعلام کرده بود هدفش از راه‌اندازی چنین برنامه‌هایی، گسترش آن‌ها به شهرها و حتی محله‌های کشور بود.

تثبیت برنامه آیین آواز تهران علی شیرازی
به این ترتیب، پس از تثبیت برنامه آیین آواز تهران (در فرهنگسرای ارسباران) از سال دوم فعالیت این برنامه و رونق گرفتن آن اعلام کرد که به زودی نخستین آیین آواز شهرستان‌ها در شهر زنجان افتتاح خواهد شد که در حکم افتتاحیه کلی این برنامه در تمام شهرستان‌های ایران خواهد بود و پس از این شهر نیز نوبت به بقیه شهرهای بزرگ و کوچک خواهد رسید. این برنامه در ۹ آذر ۱۳۹۶ در زنجان برگزار شد. دومین ویژه‌برنامه آیین آواز با هدف گسترش در شهرستان‌ها نیز در ۲۷ دی ۱۳۹۶ در شهرری برگزار شد.

ارائه مباحث فنی و تئوریک در هنر آواز ایرانی علی شیرازی
اگرچه قبل از راه‌اندازی شب آواز ایرانی (در مدل اولیه‌اش در سال نخست فعالیت) و سپس آیین آواز که این یکی تا امروز قالب نخستین‌اش را در ارائه مباحث فنی و تئوریک آوازی و چیدن میز بحث در ایجاد فضای مناسب و رسانه‌ای برای طرح تئوری‌های مربوط به آواز ایرانی حفظ کرده نیز گاهی در گوشه و کنار، این بحث‌ها عرضه می‌شد اما بی‌گمان پس از شب آواز ایرانی که با خروج شیرازی تغییر مسیر داد، آیین آواز به نوعی نخستین نشست تخصصی و آموزشی جدی و دامنه‌داری بود که نسبت به تداوم ایجاد و ارائه این مباحث اهتمام نشان داد. او مبدع و راهگشای چنین نشست‌هایی با موضوع هنر آواز ایرانی در کشور بوده: «ما در این زمینه تا حد زیادی با فقر تئوریک روبرو هستیم.

مبتلا به کم‌کاری بودن از نظر علی شیرازی
اگرچه یکی از غنی‌ترین گنجینه‌های موسیقایی و آوازی را داریم که همانا ردیف دستگاه‌های موسیقی است، اما شوربختانه به‌شدت از نظر تئوریک در مضیقه‌ایم و در این زمینه به کم‌کاری نهادینه مبتلا هستیم. این فقر تئوریک باعث شده تا به‌محض این‌که یک هنرجوی باهوش پرسشی مهم و اساسی را مثلاً در زمینه متر آواز، سرعت اجرای تحریر یا ریتم در آواز از استاد و مدرسی می‌پرسید، معمولاً با پاسخ‌هایی کلی و مبهم از قبیل این‌که باید در خود این گوشه یا آن دستگاه دقت کنی تا متوجه مطلب بشوی، روبه‌رو می‌شود.

شیوه آموزش و نظر علی شیرازی
علتش هم این است که در شیوه آموزش سینه به سینه معمولاً به تکرار مو به مو و درست هر مطلب رضایت داده می‌شود، وگرنه در هر بخش از ردیف‌سازی و آوازی ما، ده‌ها مطلب مهم و کارگشا نهفته‌است. همین فقر تئوریک باعث شده تا مدرسان خیلی چیزها را به گذشت زمان واگذار کنند و مدام به شاگرد بگویند، فلان مطلب مثلاً دو – سه سال دیگر خود به خود دستت می‌آید و بر آن مسلط خواهی شد. البته هیچ‌کس منکر زحمت‌های استادان و مدرسانی نیست که این‌چنین در شرایط سخت روزگار ما به امر مهم و حیاتی آموزش مشغول‌اند، ولی از یک جایی باید به فکر چاره برای این فقر تئوریک آوازی باشیم.»

ناشناختگی و علی شیرازی
مسئله مهم این است که هنوز بسیاری از مسائل تئوریک در هنر آواز به‌صورت ناشناخته و بکر باقی‌مانده و اصلاً کسی به سراغ آن‌ها نرفته تا بنیاد تئوریک هر بخش به درستی گذاشته شود. مهم این است که ابتدا طرح موضوع شود. با توجه به اقبالی که برنامه آیین آواز برانگیخته می‌توان به تداوم برگزاری چنین نشست‌هایی دلخوش بود و حتی شاهد تکثیر این برنامه‌ها در شهرها بود و به تداوم این کار در استان‌های مختلف دل بست. همچنین مخاطبان برنامه نیز معمولاً از اهالی جدی آواز هستند که وقتی جرقه یک بحث فنی و موضوع جدید در ذهن آن‌ها زده شود، در آینده شاهد تداوم این بحث‌ها در محافل آوازی و موسیقایی خواهیم بود.

هنر ملی علی شیرازی
«واقعیت ماجرا این است که متأسفانه همه ما و در کل، هنر آواز دارد چوب نگاه‌ها و برداشت‌های نادرست را می‌خورَد. یک سری شامل نگاه مدیران و مسئولان دولتی است که تلقی‌شان را از آواز به روز نکرده‌اند و هنوز با نگاه چند دهه پیش به این هنر ملی که به نوعی گنجینه عظیم شعری و موسیقایی این سرزمین است، می‌نگرند و دسته دوم هم رسانه‌ها هستند که در ارائه مجموعه داشته‌های ما از آثار قدیم و جدید آوازی خست به خرج می‌دهند و به تصور عدم استقبال عامه مخاطبان از آن رویگردانی می‌کنند. اما دسته سوم که به نظرم مهم‌ترین گروه در راهبرد خطاآلودِ این سال‌های هنر آواز هستند خود اهالی موسیقی و آواز محسوب می‌شوند که با این گنجینه مهمی که به آن‌ها ارث رسیده خوب و درست رفتار نمی‌کنند.»

آینده موسیقی از نظر علی شیرازی
«امیدوارم این شیوه ارائه مباحث تئوریک آوازی همراه با اجرا و مثال‌های عینی در آواز از طریق بیان نکته همراه با خواندن و ارائه مثالی همان مطلب به شیوه‌ای فراگیر توسط استادان فن در برنامه‌های رسمی رواج پیدا کند تا بالاخره پس از این همه مدت، ما شاهد گنجینه تئوریک خوبی در هنر آواز بشویم. به نظرم اسباب همه گونه فراهم است و فقط همت و پشتکار لازم است تا ما بتوانیم بر فقر تئوریک در زمینه گنجینه غنی آوازیمان چیره شویم.»

فعالیت های هنری علی شیرازی

آثار شنیداری و دیداری:
از اعصار (آلبوم) شامل موسیقی فیلم مستند میراث کهن (همخوان به اتفاق محسن کرامتی و افسانه رثایی، به آهنگسازی حسین علیزاده)
فیلم مستند نغمه‌سرای کودکان (خواننده و بازیگر) که با موضوع زندگی عباس یمینی شریف ساخته شد. به کارگردانی هومن ظریف
فیلم مستند فرخی یزدی (خواننده) به کارگردانی هومن ظریف

نمایش صحنه‌ای:
شیرازی همچنین سال ۱۳۷۳ در نمایش صحنه‌ای «شرح پریشانی» به همراه چند نوازنده به اجرای آواز به‌طور زنده و در حین بازی بازیگران (به عنوان جزئی از موسیقی متن این نمایش) پرداخت. سال ۱۳۹۶ نیز با حضورش بر صحنه در «شب موسیقی ارسباران» اجرایی متفاوت و البته قدیمی اما کمتر شنیده شده از تصنیف مرغ سحر اثر مرتضی نی‌داود را بازخوانی کرد. شعر این اجرای دیگرگونه و عاشقانه، سرودهٔ رهی معیری است که سال‌ها قبل توسط عبدالوهاب شهیدی و پوران در برنامه رادیوییِ گل‌ها ارائه شده و در سال‌های پس از انقلاب به دلایلی همچون عدم پخش صدای خوانندگان زن از نظرها دور مانده بود.

تلویزیون و رادیو:
او تجربه چند اجرا در تلویزیون و رادیو را نیز دارد. همچنین آوازی در مایه بیات ترک با شعری منتسب به ابوسعید ابوالخیر که به همراه تار اجرا شده یکی از اجراهای شیرازی بود که محمدرضا ممتاز واحد مقاله‌ای دربارهٔ آن نوشت. مهدی کرمانی‌زاده نیز در کتابش صد و ده سال ساز و آواز از همین اجرا (ضمن درج شعر و مشخصات اثر) به عنوان آوازی منتخب در میان صدها آواز برگزیدهٔ بیش از یک سده اخیر خوانندگان ایرانی، نام برد.

آثار نوشتاری:
دهه شصتی‌ها (کتاب) (نوستالژی تلویزیون در دهه ۶۰)، نشر ادریس، ۱۳۹۳
سکانس آخر (سوک نوشت هنرمندان خاموش)، نشر ادریس، ۱۳۹۵
همچنین کتاب‌های ایرج نابغه آواز ایران (درباره ایرج خواجه امیری)، خسرو خوبان (دربارهٔ محمدرضا شجریان) و سکوت گویا (دربارهٔ ایرج بسطامی) نیز با نوشته‌ها و مقالاتی از شیرازی در بازار نشر موجود است.

نقد آواز:
او رکورددار نگارش بیشترین نقد آواز یا مقالاتی با محور آواز و آوازخوانان و مصاحبه با خوانندگان و مدرسان آواز در دو دهه اخیر در نشریات فارسی زبان بوده و به نوعی در تمام تاریخ مطبوعات ایران بیشترین مداومت را در این زمینه داشته‌است. او همچنین نخستین بار توصیف «صدای معیار» را درباره صدای ایرج ساخت و به کار برد. این اصطلاح زمانی که شیرازی نقدی تخصصی و از دیدگاه آوازی و موسیقایی بر فیلم مستند پهلوان آواز درباره زندگی و صدای ایرج نوشت ابداع شد و چندی بعد این مضمون و اصطلاح دقیقاً در برنامه بزرگداشت ایرج در فرهنگسرای اندیشه به تأیید محمدرضا شجریان هم رسید و به وسیله ایشان بر سر زبان‌ها افتاد.

عکس ها و تصاویر اینستاگرامی بیوگرافی علی شیرازی